राजमाता जिजाऊ जयंती भाषण

नमस्कार

व्यासपीठावर उपस्थित आजच्या कार्यक्रमाचे अध्यक्ष मा.श्री ----------------आजच्या कार्यक्रमाला

आवर्जून उपस्थित असलेले प्रमुख पाहुणे म्हणून श्री.-----------------तसेच आपल्या शाळेचे आदरणीय मुख्याध्यापक ,शाळेचे सर्व आदरणीय शिक्षक व माझ्या मित्र,मैत्रिनिनो आज मी आपल्या समोर जे काही बोलणार आहे ,ते आपण शांत चित्ताने ऐकावे हि विनंती

आज आपण जिजाऊ माँसाहेबांची जयंती साजरी करत आहोत. जिजाऊ माँसाहेब हे मराठा साम्राज्याचे
संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या आई होत्या. त्या एक महान योद्धा, रणनीतीकार, राजकारणी
आणि मातृभूमीच्या प्रेमळ भक्त होत्या. त्यांनी शिवाजी महाराजांना एक महान योद्धा आणि राजा
बनवण्यासाठी मोलाचे योगदान दिले.

राजमाता जिजाऊ मा साहेबांचा जन्म १२ जानेवारी १५९८ रोजी सिंदखेड राजा येथे लखुजी जाधव आणि म्हाळसाबाई यांच्या पोटी झाला. त्यांचे वडील लखुजी जाधव हे देवगिरीच्या यादव घराण्याचे वंशज होते. जिजाबाईंचे बालपण सिंदखेड राजा येथेच गेले. त्यांना लहानपणापासूनच शस्त्र चालवणे, घोडेस्वारी, तलवारबाजी, धनुर्विद्या इत्यादींचे शिक्षण दिले गेले. त्यांना वेद, पुराण, इतिहास, धर्मशास्त्र इत्यादी विषयांचेही शिक्षण देण्यात आले.

भोसले व जाधवांचे वैर

जिजाबाईंचा विवाह शहाजीराजे भोसले यांच्याशी १६०५ मध्ये झाला. त्यावेळी शहाजीराजे भोसले हे आदिलशाहीत सरदार होते. शहाजीराजे आणि लखुजी जाधव यांचे कुटुंबीय एकमेकांशी वैर होते. या वैरमुळे जिजाबाईंना आणि शहाजीराजांना अनेक अडचणी आल्या.

अपत्ये

जिजाबाई आणि शहाजीराजांना एकूण चार अपत्ये झाली. त्यांची तीन मुले आणि एक मुलगी होती. मुलांची नावे :

शिवाजी महाराज
संभाजी महाराज
राजाराम महाराज
सखुबाई

मुलाचे संगोपन व राजकारभार

शहाजीराजे भोसले हे आदिलशाहीत सरदार होते. त्यांची अनेकदा लांबच्या मोहिमांवर जावे लागत असे. यामुळे जिजाबाईंवर मुलांच्या संगोपनाची आणि राजकारभाराची जबाबदारी आली. जिजाबाईंनी ही जबाबदारी उत्तम प्रकारे पार पाडली. त्यांनी शिवाजी महाराजांना एक कुशल योद्धा आणि एक चांगला राजा बनवण्यासाठी त्यांचे संगोपन केले.

शिवाजी महाराज लहान असताना त्यांना शस्त्र चालवणे, घोडेस्वारी, तलवारबाजी, धनुर्विद्या इत्यादींचे शिक्षण दिले. त्यांना वेद, पुराण, इतिहास, धर्मशास्त्र इत्यादी विषयांचेही शिक्षण दिले. जिजाबाईंनी शिवाजी महाराजांना स्वराज्य स्थापनेचे स्वप्न दिले आणि त्या स्वप्नाचा पाठपुरावा करण्यास प्रेरित केले.

जिजाबाई धार्मिक आणि वीरव्रत्ती होत्या याची अनेक उदाहरणे आहेत.उदा.क्र.०१

धार्मिक व्रत्ती

जिजाबाई रोज सकाळी उठून पूजा-अर्चा करत असत.
ते श्रीकृष्ण, शंकर आणि विष्णू यांची विशेष भक्ती करत असत.
ते दररोज गीता आणि महाभारताचा पाठ करत असत.
ते संत-सत्पुरुषांच्या भेटी घेत असत.

वीरव्रत्ती

जिजाबाई लहानपणापासूनच निडर आणि धाडसी होत्या.
त्यांनी तलवारबाजी, घोडेस्वारी आणि इतर लष्करी कौशल्ये आत्मसात केली होती.
ते स्वराज्य स्थापनेसाठी आपल्या पती छत्रपती शिवाजी महाराजांना नेहमीच प्रोत्साहन देत असत.
त्यांनी मराठा सैन्याला संघटित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.

एक कथा

जिजाबाईंच्या वीरव्रत्तीची एक कथा अशी आहे. एकदा, जिजाबाईंच्या राज्यावर मोगली आक्रमणकर्त्यांनी हल्ला केला. जिजाबाईंनी तात्काळ सैन्याला तयार केले आणि लढाईसाठी तयार झाल्या. त्यांनी स्वतः तलवार हातात घेतली आणि शत्रूंवर हल्ला चढवला. त्यांच्या पराक्रमाने शत्रू सैन्य घाबरून पळून गेले.

ही कथा जिजाबाईंच्या धाडसी आणि वीरव्रत्तीची साक्ष देते.

जिजाबाई या धार्मिक आणि वीरव्रत्ती होत्या याची अनेक उदाहरणे आहेत.उदा.क्र.०२

धर्मपरायणता

जिजाबाई यांचे घराणे शिवाजी महाराजांच्या आधीपासूनच हिंदू धर्माशी निष्ठावान होते. जिजाबाईंच्या आई जिजाऊसाहेब या सुद्धा एक धार्मिक स्त्री होत्या. जिजाबाईंनी आपल्या आईकडून धर्माची शिकवण घेतली. जिजाबाई या रोज सकाळी लवकर उठून पूजा-पाठ करत असत. त्यांना भगवद्गीता, रामायण, महाभारत यासारख्या धार्मिक ग्रंथांचे वाचन आवडत असे. ते त्यांना त्यांच्या जीवनात मार्गदर्शक ठरले.

जिजाबाई या आपल्या मुलांनाही धार्मिकतेचे महत्त्व शिकवत असत. त्यांनी शिवाजी महाराजांना वीरता आणि धर्म या दोन्ही गोष्टींचे महत्त्व शिकवले.

वीरव्रती

जिजाबाई या एक वीरव्रती स्त्री होत्या. त्यांनी आपल्या मुलांनाही वीरतेचे महत्त्व शिकवले. जिजाबाईंनी शिवाजी महाराजांना युद्धकला, धनुर्विद्या आणि घोडेस्वारी यांचे प्रशिक्षण दिले. त्यांनी शिवाजी महाराजांना शत्रूंचा सामना करण्यास आणि स्वराज्य स्थापन करण्यास प्रेरित केले.

जिजाबाई या आपल्या मुलांसाठी एक प्रेरणास्थान होत्या. त्यांनी आपल्या मुलांना कधीही हार मानू नका आणि स्वराज्यासाठी लढा देत राहा असे शिकवले.

कथा

एकदा जिजाबाईंच्या मुलाला एक स्वप्न पडले. त्या स्वप्नात त्याला एक देवदूत दिसला आणि त्याने त्याला सांगितले की, "तुझे नाव शिवाजी असेल आणि तू एक महान राजा होशील."

जिजाबाईंना ही गोष्ट ऐकून आनंद झाला. त्यांनी आपल्या मुलाला सांगितले की, "तुझे स्वप्न सत्य होईल. तू एक महान राजा होशील आणि तू स्वराज्य स्थापन करशील."

जिजाबाईंच्या या प्रोत्साहनामुळे शिवाजी महाराजांची स्वराज्य स्थापनेची इच्छा आणखी मजबूत झाली.

दुसऱ्या एका प्रसंगी, शिवाजी महाराज लहान असताना त्यांना एक भट आला. त्या भटाने शिवाजी महाराजांना सांगितले की, "तू एक महान राजा होशील आणि तुझ्या राज्यात सर्व लोक सुखी होतील."

जिजाबाईंना ही गोष्ट ऐकून आनंद झाला. त्यांनी आपल्या मुलाला सांगितले की, "तुझे भविष्य उज्ज्वल आहे. तू एक महान राजा होशील आणि तू सर्व लोकांना सुखी करशील."

जिजाबाईंच्या या प्रोत्साहनामुळे शिवाजी महाराजांची लोकसेवा करण्याची इच्छा आणखी मजबूत झाली.

या दोन कथांवरून हे स्पष्ट होते की जिजाबाई या एक धार्मिक आणि वीरव्रती स्त्री होत्या. त्यांनी आपल्या मुलांनाही वीरता आणि धर्म या दोन्ही गोष्टींचे महत्त्व शिकवले. जिजाबाईंच्या प्रोत्साहनामुळे शिवाजी महाराज एक महान राजा आणि लोकसेवक बनले.

मृत्यू

जिजाबाईंचे १७ जून १६७४ रोजी पुण्यात निधन झाले. त्यांचे निधन स्वराज्य स्थापनेच्या काळात झाले. त्यांचे निधन मराठा साम्राज्याला मोठा धक्का होता.

जीवन व कार्य

भारतीय इतिहासातील एक प्रेरणादायी अध्याय

भारतीय इतिहासातील एक प्रेरणादायी अध्याय म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे स्वराज्य स्थापनेचे कार्य. या कार्यात शिवाजी महाराजांना त्यांच्या आई जिजाबाईंच्या मार्गदर्शनामुळे आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांच्या मदतीमुळे यश मिळाले.

शिवाजी महाराजांचे स्वराज्य स्थापनेचे कार्य हे एक अत्यंत कठीण कार्य होते. त्या काळी भारतावर विविध मुस्लिम सत्तांचा अंमल होता. या सत्तांकडून हिंदू धर्म आणि संस्कृतीवर अनेक प्रकारचे अत्याचार होत असत. या परिस्थितीत शिवाजी महाराजांनी स्वराज्य स्थापनेचे ध्येय ठेवले.

शिवाजी महाराजांनी स्वराज्य स्थापनेसाठी अनेक लढाया लढल्या. त्यांनी अत्यंत कमी वेळात एक मजबूत आणि सुसंघटित सैन्य उभे केले. त्यांनी आपल्या सैन्याला आधुनिक शस्त्रास्त्रे आणि तंत्रज्ञानाचे प्रशिक्षण दिले. शिवाजी महाराजांनी आपल्या शत्रूंना पराभव करून स्वराज्याचे क्षेत्र वाढवले.

शिवाजी महाराजांचे स्वराज्य स्थापनेचे कार्य हे एक प्रेरणादायी कार्य आहे. या कार्यातून हे सिद्ध झाले की, कठोर परिश्रम आणि निष्ठा यामुळे कोणत्याही गोष्टी साध्य करता येतात. शिवाजी महाराजांचे स्वराज्य स्थापनेचे कार्य हे हिंदू धर्म आणि संस्कृतीच्या संरक्षणासाठी केलेले एक महत्त्वाचे कार्य होते.

शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्य स्थापनेच्या कार्यात अनेक प्रेरणादायी घटना घडल्या. त्यापैकी काही घटना खालीलप्रमाणे आहेत:

शिवाजी महाराजांनी आपल्या लहानपणापासूनच युद्धकला, धनुर्विद्या आणि घोडेस्वारी यांचे प्रशिक्षण घेतले. यामुळे त्यांना शत्रूंना पराभव करण्यास मदत झाली.

शिवाजी महाराजांनी आपल्या सैन्याला एकता आणि बंधुभावाचे महत्त्व शिकवले. यामुळे त्यांचे सैन्य अधिक मजबूत झाले.
शिवाजी महाराजांनी आपल्या राज्यात न्याय आणि सुव्यवस्था प्रस्थापित केली. यामुळे त्यांचे राज्य सुखी आणि समृद्ध झाले.

शिवाजी महाराजांचे स्वराज्य स्थापनेचे कार्य हे भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वाचे आणि प्रेरणादायी कार्य आहे. हे कार्य आजही आपल्यासाठी प्रेरणादायी आहे.

जिजाबाई एक पराक्रमी, दूरदर्शी आणि कर्तृत्ववान महिला होत्या. त्यांनी आपल्या जीवनात अनेक महत्त्वाच्या गोष्टी केल्या. त्यांचे जीवन आणि कार्य हे भारतीय इतिहासातील एक प्रेरणादायी अध्याय आहे.

पुस्तके

जिजाबाईंच्या जीवनावर अनेक पुस्तके लिहिली गेली आहेत. त्यापैकी काही पुस्तके खालीलप्रमाणे आहेत :

"राजमाता जिजाबाई" - बाबासाहेब पुरंदरे
"राजमाता जिजाबाई" - वि.का. राजवाडे
"राजमाता जिजाबाई" - त्र्यंबक शंकर शेजवलकर

चित्रपट

जिजाबाईंच्या जीवनावर अनेक चित्रपटही बनवले गेले आहेत. त्यापैकी काही चित्रपट खालीलप्रमाणे आहेत :

"राजमाता जिजाबाई" (१९२०)
"राजमाता जिजाबाई" (१९३४)
"छत्रपती शिवाजी महाराज" (१९४२)
"राजमाता जिजाबाई" (२०००)

जगाला दिशा देणारी जगत्जननी राष्ट्रमाता जिजाऊ माँसाहेब

जिजाबाई एक महान मातृशक्ती होत्या. त्यांनी आपल्या मुलांना योग्य मार्गदर्शन दिले आणि त्यांना एक महान योद्धा आणि राजा बनवले. त्यांनी आपल्या कार्याने जगाला दिशा दिली. त्या एक प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व आहेत.

भाषण कसे करावे-click here